KREDYTY ZŁOTÓWKOWE

KREDYTY ZŁOTÓWKOWE   -  czy można wyeliminować WIBOR

Kredytobiorcy kredytów w złotówkach zmagają się od roku z rosnącymi ratami kredytowymi, ponieważ rosną stopy procentowe, a te mają jednak wpływ na wysokość obliczanego wskaźnika WIBOR.
Sąd Okręgowy w Katowicach wydał precedensowe orzeczenie (sygn. akt: I Co 556/22) – postanowienie w trybie zabezpieczającym roszczenie, na podstawie którego wykreślono WIBOR z oprocentowania kredytu.  Kredytobiorca z Katowic na razie jeszcze nie złożył pozwu o ustalenie nieważności umowy, lub części jej zapisów. Wstępnie złożył tzw. wniosek o zabezpieczenie przyszłego roszczenia, wnosząc o zawieszenie stosowania WIBOR jako spornego. Sąd przyjął jego argumentację i na czas procesu uznał, że na oprocentowanie kredytu mieszkaniowego w PLN składa się wyłącznie marża banku, a nie marża powiększona o wskaźnik WIBOR. Dzięki temu rata kredytobiorcy z Katowic prawdopodobnie spadła z 6,7tyś. zł do 1,7 tyś zł.  Istotą sporu jest kwesta czy WIBOR jest w umowie kredytowej wystarczająco wyjaśniony, czy kredytobiorca jako konsument w ogóle został poinformowany o ryzyku takiej konstrukcji oprocentowania kredytu, ryzyku wzrostu oprocentowania bez jakiejkolwiek granicy, a także regułach ustalania WIBOR np. w formie regulaminu jako załącznika do umowy, oraz czy uczyniono to prawidłowo.

Teoretycznie każdy może pozyskać wiedzę o tym czym jest WIBOR i jakie są jego reguły oraz skutki, jednakże zgodnie z prawem bankowym (art. 69 i 76), każda umowa kredytowa musi określać „wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany”.   Orzecznictwo III RP zdołało już wypracować interpretację  tego co należy rozumieć pod pojęciem „warunki”. I nie jest to standardowe określenie jakie widujemy w umowach, typu: „oprocentowanie kredytu jest zmienne i stanowi sumę stopy bazowej WIBOR 3M
i marży banku”. Bardzo rzadko umowa określa chociażby definicję tego czym jest WIBOR.

Jednakże każda z umów złotowych zawiera odmienne zapisy klauzuli dotyczącej oprocentowania co powoduje, iż argumentacja składająca się na usuniecie z umowy wskaźnika WIBOR wymaga od pełnomocnika kredytobiorcy indywidualnej analizy i oceny.  Obecnie nie występują bowiem ustalone klauzule abuzywne dla zagadnienia WIBOR,  jak przy kredytach frankowych.

Zdaje się, że jest to dopiero początek procesu analizy umów kredytowych w złotówkach. Sytuacja ekonomiczna kraju spowodowała, że konsumenci zaczynają się zastanawiać dlaczego ich pozycja jest tak niepewna i chwiejna, a przede wszystkim dlaczego rynek kredytów konsumenckich oferuje wręcz monopolistyczne warunki kredytowania, prawie bez oferty kredytów ze stałym oprocentowaniem. Zaczynają się zastanawiać dlaczego kredyty w Polsce - zwłaszcza mieszkaniowe - nie są tak tanie i stabilne jak w Niemczech czy Szwecji. Czy naprawdę sytuacja konsumenta musi zależeć od tak wielu zmiennych, jakże często nieznanych i na które kredytobiorca nie ma żadnego wpływu, a tylko ograniczone ma państwo poprzez regulację NBP. Dlaczego WIBOR zależny jest wyłącznie od jednej strony umowy – tej która czerpie z niego zyski – bo jest średnią arytmetyczną wielkości oprocentowania podawanych przez największe banki działające w Polsce. Na dzień sporządzania niniejszego artykułu – tj. 26.11.22r. – najczęstszy w umowach WIBOR 3M wynosi 7,31%   a stopa referencyjna NBP wynosi względnie stabilnie od 08.09.2022r. – 6,75%.  NBP uznał, że trzeba przeciwdziałać szybującemu kosztowi pieniądza, a banki mimo to mają swoją własną politykę. Od czego wolelibyśmy zależeć ? od instytucji państwowej, która reguluje całą gospodarkę, czy od decyzji banków, które zajmują się pożyczaniem pieniądza i zarabianiem na tym ? 

Być może właśnie teraz, tymi procesami o interpretację umów względem obowiązującego prawa, po 30 latach gospodarki wolnorynkowej, konsumenci chcą stać się faktycznym podmiotem i zaczynają walczyć o autentyczną równość stron w relacjach z bankami. Zdaje się, że świadomość swoich praw i walka o nie, jest jedyną formą realnych negocjacji o treść umów, które konsumenci muszą jednak zawierać, by się rozwijać, a zasadniczo mieć swój dom.                      radca prawny Magdalena Pauszek