Przyjęcie a odrzucenie spadku

Przyjęcie a odrzucenie spadku

Kontynuując naszą serię informacji o spadkobraniu dziś zajmijmy się tematem przyjęcia i odrzucenia spadku. Pierwsze primo to informacja, że nie można przyjąć spadku w części, a w części go odrzucić, czyli albo bierzemy wszystko albo nic. Zazwyczaj martwią nas długi spadkowe i to ich boją się spadkobiercy, ale poza wyborem powyżej przedstawionym, ważną instytucją prawną jest tzw. spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Czyli oświadczając w sądzie lub u notariusza, że  przyjmujemy spadek ale z dobrodziejstwem inwentarza, decydujemy się przyjąć i długi i majątek, z tą różnicą, że za długi odpowiadamy tylko do wysokości masy majątkowej spadku. Mówiąc obrazowo jeżeli nasz spadkodawca zostawił po sobie mieszkanie warte np. 300tyś zł. oraz długi np. w bankach i parabankach na 325 tyś zł,  to my musimy po zmarłym spłacić długi tylko do kwoty 300 tyś zł. , zatem ostatecznie oznacza to, że ze spadku nie zostaje nam nic,  ale nie musimy jednak spłacać tej nadwyżki długów w kwocie 25 tyś zł. Oczywiście może być też miła niespodzianka, że pozostawione mieszkanie jest warte np. 300 tyś zł., a długów pozostało niewiele np. małe opłaty za to mieszkanie przykładowo 3 tyś zł. Wtedy mamy obowiązek spłacić ten dług a mieszkanie jest majątkiem spadkowym nabytym.

Oświadczenie o tym czy przyjmujemy czy odrzucamy spadek składa się w toku postępowania spadkowego przed sądem lub u notariusza w momencie sporządzania przez niego protokołu nabycia spadku – oczywiście zanim go podpiszemy, ale tego dopilnuje notariusz.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku można złożyć wyłącznie w terminie 6 miesięcy od momentu, gdy dowiedzieliśmy się że jesteśmy spadkobiercami  - nie zawsze jest to chwila śmierci spadkodawcy - albowiem możemy nie wiedzieć o zgonie osoby bliskiej i dowiemy się z opóźnieniem, albo nie należymy do kręgu spadkobierców ustawowych i o tym, że jesteśmy spadkobiercą testamentowym dowiemy się dopiero np. z sądu lub od krewnych zmarłego.

Po upływie 6 miesięcy – od momentu powzięcia wiedzy, że jest się spadkobiercą – w ciągu których nie doszło do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, uznaje się wg prawa, iż doszło do nabycia spadku, ale z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe wyłącznie do wartości majątku spadkowego. Jest to bardzo dobre rozwiązanie chroniące spadkobierców przed osobistą odpowiedzialnością za długi spadkodawcy.  

Natomiast odrzucając spadek, należy pamiętać, że my jesteśmy tzw. „wolni” od zmartwień, ale w nasze miejsce „wchodzi” kolejny spadkobierca, którym jest nasz spadkobierca. Albowiem w momencie odrzucenia spadku taką odrzucającą spadek osobę traktuje się tak, jakby nie dożyła spadku, i po nim wg kolejności dziedziczą jego spadkobiercy, wg zasad dziedziczenia ustawowego czyli: małżonek, zstępni (dzieci), wstępni (rodzice), rodzeństwo. Tak więc procedura przyjęcia lub odrzucenia spadku następnie dotyczy naszych spadkobierców i tak aż do skutku.

Ciekawostką jest, że spadkobierca testamentowy może odrzucić spadek, wtedy w grę wchodzi ustawowe dziedziczenie i jeżeli w nim tez jest spadkobiercą , to wtedy może przyjąć taki spadek. Jest to dość rzadkie zjawisko, ale możliwe.

Jak zawsze są jeszcze szczegóły całej procedury przyjęcia i odrzucenia spadku, jak kwestia nieważności takiego oświadczenia (gdy jest złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem co do terminu ważności oświadczenia), lub błędu co do stanu sytuacji, w której składamy oświadczenie, ale jak zawsze uprzedzam, że zawarte w artykule informacje są absolutną pigułką podstawowej wiedzy o temacie,
a zgłębić ją mogą państwo korzystając z porad profesjonalistów.

Autor: Pauszek Magdalena, radca prawny. Kancelaria